BİZE ULAŞIN
Belirli nitelikleri gösteren bazı kelimelerde ünlü düşmesi görülür. Ses düşmesi olarak da adlandırılan dilbilgisi olaylarından biri ünlü düşmesi, diğeri ise ünsüz düşmesidir. Ünlü düşmesi, adından da anlaşılabileceği gibi ünlü harfin belirli durumlarda düşmesi olarak özetlenebilir. Ünsüz düşmesi ise ünsüz harfin düşmesidir.
Genelde ikinci hecesinde dar bir ünlü bulunan sözcüklerde görülen bir ses olayıdır. Sözcüklerin söyleniş kolaylıklarından kaynaklı hece düşmesi olarak tanımlanabilir. Her kelimede görülmez.
Türkçe, sonradan eklemeli ve yazıldığı gibi okunan bir dildir. Birtakım ses olayları kelimelerde bazı değişimlere neden olabilir. Kelimeleri etkileyen ses olaylarından biri de ünlü düşmesidir.
Ünlü düşmesi bazı iki heceli kelimelerde görülür. Ünlü düşmesinde kelimeler ünlü harfler ile başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerinde yer alan dar ünlüler düşer. Dar ünlülerin düşmesi ile kelimede bir yumuşama olur. Örneğin:
Ünlü ile başlayan, ek alınca vurgusuz olan orta hecedeki dar ünlüsü düşen kelimeler ile oluşturulan ikilemelerin ikinci kelimesindeki dar ünlüde düşme olmaz. Ek almış kelime olduğu gibi kalır. Örneğin:
Bazı kelimeler de ek aldıklarında sonlarında bulunan ünlülerde düşme olmaz. Kelimelere gelen ek, değişime uğramadan yazılır ve okunur. Örneğin:
Ünlü düşmesi olan kelimeler genellikle iki heceli ve ikinci hecede i, ı, ü, u dar ünlü olarak adlandırılan harflerin bulunduğu kelimelerde ünlü harf ile başlayan ekler alması ile i, ı, ü, u harflerinin düşmesi ile oluşur. Bazı ünlü düşmesi olan kelimeler şu şekildedir:
Türkçe dilbilgisinin en önemli konularından biri olan ünlü düşmesi ÖSYM sınavlarında sıklıkla sorulur. Ünlü düşmesi konusunu anlamak ve uygulamak günlük yaşamda imla kuralları konusunda yardımcı olurken okulda da başarı yakalamaya destek olur. Konuları pekiştirmek için ünlü düşmesi ile ilgili cümleler ve örnekler incelenebilir. Cümle yapıları öğrenilerek konu tam olarak anlaşılabilir.
Bazı örnek cümleler şu şekildedir:
